Wypalenie zawodowe – coraz częściej o nim słyszymy i coraz więcej osób go doświadcza. Ale czym dokładnie jest? To stan, w którym pracownik czuje chroniczne zmęczenie fizyczne i emocjonalne, doświadcza spadku motywacji i ma poczucie bezsilności. W ogólnym rozrachunku wypalenie zawodowe ma negatywny wpływ na organizację, dlatego ważne jest zrozumienie tego zjawiska i jego konsekwencji.
Jakie są przyczyny tego problemu? Jakie konkretnie mogą być negatywne skutki dla organizacji? Przeanalizujemy spostrzeżenia specjalistów HR, przyjrzymy się wypaleniu zawodowemu bliżej i omówimy również metody zapobiegawcze oraz zastanowimy się, jak sobie z nim radzić. Zapraszamy do dalszej lektury.
Czym jest wypalenie zawodowe?
W swoich zasobach Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje, że „wypalenie zawodowe to syndrom wynikający z przewlekłego stresu w miejscu pracy, któremu skutecznie nie zaradzono”. Wypalenie zawodowe zostało ujęte w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10, ICD-11) przygotowanej przez WHO jako czynnik mający wpływ na stan zdrowia. Nie jest ono klasyfikowane jako stan chorobowy, ale przez ekspertów jest traktowane jako poważne zjawisko, mające wpływ na kondycję człowieka.
![](https://eap24.pl/wp-content/uploads/2024/02/maslach-wypalenie-zawodowe-1024x713.png)
Według Christiny Maslach zjawisko wypalenia zawodowego można ocenić na podstawie trzech reakcji na stres: przytłaczającego poczucia wyczerpania, pojawienia się cynizmu i oderwania od rzeczywistości oraz poczucia braku skuteczności zawodowej i braku osiągnięć.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe może być wielowymiarowe i choć występuje w obszarze interpersonalnym i na poziomie indywidualnym, to właśnie czynniki organizacyjne uznawane są za pierwotne przyczyny tego zjawiska. Na podstawie badań przeprowadzonych wśród pracowników w 2018 roku, zostało wskazanych pięć głównych przyczyn:
1
Niesprawiedliwe traktowanie
Odnosi się do sytuacji, w której pracownik funkcjonuje w nieuczciwych, dyskryminacyjnych lub szkodliwych warunkach wytworzonych przez pracodawcę, przełożonych lub współpracowników. Takie środowisko pracy może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne i ogólne samopoczucie pracownika, a także prowadzić do obniżenia motywacji i zaangażowania zawodowego
2
Przeciążenie pracą / work-overload
Współczesne firmy często borykają się z problemem przeciążenia pracą. Przeciążenie negatywnie wpływa na pracowników i wydajność organizacji jako całości i może wynikać z różnych czynników takich jak zwiększona liczba zadań, napięty harmonogram, nadmierna presja lub niewłaściwe zarządzanie zasobami ludzkimi
3
Nieokreślony zakres odpowiedzialności
Niejasna rola w organizacji lub niesprecyzowany zakres obowiązków jest spowodowany brakiem wyznaczonych i skonkretyzowanych celów, a to prowadzi do dezorientacji i braku satysfakcji z wykonywanej pracy
4
Brak komunikacji i wsparcia ze strony przełożonego
Bez właściwej komunikacji i wsparcia ze strony przełożonego może dojść do dezorganizacji, chaosu czy nieporozumień, co w następstwie spowoduje trudności w realizacji celów organizacyjnych
5
Nieuzasadniona presja czasu
Dotyczy sytuacji, gdy pracownicy doświadczają nadmiernego nacisku związanego z terminami wykonania zadań. Może to polegać na braku elastyczności w planowaniu harmonogramów lub nagłym narzucaniu nadmiernej ilości pracy w krótkim czasie
![](https://eap24.pl/wp-content/uploads/2024/02/top5-przyczyn-wypalenia-zawodowego-1024x524.png)
Konsekwencje wypalenia zawodowego z perspektywy organizacji
Wypalenie zawodowe pracowników może mieć szereg negatywnych konsekwencji dla organizacji. Oto kilka z nich:
- spadek wydajności i efektywności – zmęczenie psychiczne i emocjonalne może prowadzić do popełniania błędów, powodować utratę priorytetów oraz obniżać jakość pracy
- wzrost absencji i rotacji pracowników – osoby zmagające się z wypaleniem zawodowym są bardziej narażone na absencje z powodu problemów zdrowotnych zarówno fizycznych, jak i psychicznych, co z kolei prowadzi do opóźnień w realizacji rozpoczętych projektów oraz wpływa na morale zespołu
- zmniejszenie zaangażowania i motywacji – pojawia się problem z malejącym zaangażowaniem, entuzjazmem i motywacją do wykonywania przez pracowników obowiązków. Przekłada się to na niskie wyniki w osiąganiu celów organizacyjnych. Spadek zaangażowania w działania zespołowe przyczynia się do obniżenia poczucia przynależności do organizacji, utraty satysfakcji z pracy, obniżenia samooceny oraz do trudności w relacjach z innymi ludźmi
W efekcie pojawiają się zwiększone koszty dla organizacji – w związku z absencją pracowników pracodawca może odczuć zwiększenie kosztów spowodowanych opłacaniem dni chorobowych oraz koniecznością zatrudnienia tymczasowych pracowników lub poniesienia dodatkowych kosztów związanych z wynagrodzeniem pracowników zastępczych. Wysoki wskaźnik rotacji pracowników generuje dodatkowe koszty rekrutacji oraz selekcji nowych osób. Konieczność szkoleń adaptacyjnych w celu zapoznania ich z procedurami i kulturą organizacyjną także sprawia, że wzrastają koszty.
Jak zapobiegać lub przeciwdziałać wypaleniu zawodowemu?
Aby obniżyć poziom wypalenia zawodowego w pracy, działy HR mają do dyspozycji szereg rozwiązań mających na celu poprawę dobrostanu psychicznego pracowników oraz atmosfery w pracy. Oto kilka propozycji:
Dbanie o pozytywną kulturę pracy
Kreowanie środowiska pracy opartego na zaufaniu, szacunku i otwartej komunikacji to ważne zadanie dla organizacji w ramach działań profilaktycznych. Pracownicy powinni czuć się docenieni i wspierani przez przełożonych oraz współpracowników.
Zapewnienie realistycznych terminów w celu wykonania obowiązków to z kolei obszar, o który powinni zadbać menedżerowie. Unikanie zlecania za dużej liczby zadań oraz umożliwianie pracownikom wyrażania obaw związanych z przeciążeniem pracą to czynniki ograniczające ryzyko pojawienia się wypalenia.
Dbanie o dobrostan psychiczny pracowników
- zachęcanie pracowników do korzystania z urlopów i dni wolnych, promowanie elastycznych godzin pracy oraz pracy zdalnej lub hybrydowej, aby umożliwić pracownikom lepsze zrównoważenie życia zawodowego i osobistego
- oferowanie programów wsparcia psychologicznego takich jak konsultacje z psychologiem, sesje coachingowe czy grupowe warsztaty dotyczące radzenia sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym
- oferowanie możliwości rozwoju zawodowego i osobistego, przykładowo szkoleń, kursów rozwoju umiejętności miękkich oraz wsparcia w realizacji celów zawodowych
Z pomocą w takich sytuacjach przychodzą Programy Wsparcia Pracowników (Employee Assistance Programs), ponieważ zapewniają niezbędne narzędzia i zasoby, by pomagać pracownikom zwalczyć wypalenie zawodowe i odzyskać równowagę w życiu zawodowym. Programy te mogą skutecznie wspierać zwłaszcza osoby pracujące w modelu hybrydowym lub zdalnym. Oferują konsultacje i pomagają w radzeniu sobie ze stresem oraz w ustanawianiu granic między życiem zawodowym a prywatnym. EAP to szereg specjalistów: psychologów, terapeutów czy doradców, którzy mogą pomóc w radzeniu sobie z trudnościami w życiu zawodowym, a także osobistym.
Monitorowanie wczesnych sygnałów wypalenia zawodowego i reagowanie na nie
Działy HR w wielu przypadkach mogą zapobiec ryzyku wystąpienia wypalenia. Kluczowe zadania to:
- zbieranie i monitorowanie informacji dotyczących wypalenia zawodowego takich jak spadek wydajności, częste absencje czy zmiany w zachowaniu pracowników
- podejmowanie działań profilaktycznych w odpowiedzi na powyższe sygnały
- tworzenie polityk wspierających zdrowie psychiczne pracowników takich jak urlopy zdrowotne i programy wellness
Jeśli jesteś specjalistą HR lub liderem zespołu, zastanów się, jak możesz wprowadzić usługę wsparcia psychologicznego w swojej firmie. Zbadaj dostępne zasoby i programy, które mogą pomóc Twoim pracownikom w radzeniu sobie ze stresem i w zwiększaniu dobrostanu. Pamiętaj, że inwestowanie w dobrostan psychiczny pracowników przynosi korzyści zarówno im, jak i organizacji jako całości. Tworzenie wspierającego środowiska pracy jest istotnym czynnikiem w maksymalizacji dobrostanu pracowników i osiąganiu sukcesu organizacji.