Zdrowie psychiczne pracowników – inwestycja, nie koszt
Wybór odpowiedniego rozwiązania z zakresu dbania o zdrowie psychiczne pracowników jest strategicznym wyzwaniem dla działów HR i kadry zarządzającej. Ze względu na dynamiczne zmiany na rynku pracy, rosnące tempo życia oraz upowszechnienie pracy zdalnej/hybrydowej, znaczenie tego obszaru wzrosło wykładniczo. Pytanie brzmi: Jakie kryteria należy przyjąć? Jakie pytania zadać sobie oraz firmie dostarczającej rozwiązanie i jak oceniać skuteczność, aby inwestycja w Employee Assistance Program (EAP) czy platformę wellbeingową przyniosła realne rezultaty?
Wsparcie psychiczne dla załogi to już nie luksusowy benefit pracowniczy, ale kluczowy element strategii retencji pracowników i prewencji wypalenia zawodowego.
Warto wiedzieć: Koszty braku wsparcia są ogromne. Absencja chorobowa (L4) z powodu zaburzeń psychicznych w Polsce to miliony straconych dni pracy rocznie, a straty wynikające z tzw. prezenteizmu (obecności w pracy, ale ze znacznie obniżoną produktywnością) są trudne do oszacowania. Badania rynkowe pokazują, że zwrot z inwestycji (ROI, czyli Return on Investment) w programy EAP i wellbeing może wynosić nawet 4:1 i więcej.
Mówiąc prościej – każda złotówka zainwestowana w zdrowie psychiczne pracowników może przynieść firmie nawet cztery złote korzyści, np. dzięki mniejszej liczbie zwolnień lekarskich, niższej rotacji oraz większemu zaangażowaniu i efektywności zespołu.
Modele wsparcia psychologicznego: przegląd rozwiązań
Na rynku polskim dominują trzy główne modele wsparcia psychologicznego. W praktyce często mają wspólne elementy, tworząc holistyczny program wellbeing, ale zawsze jeden element jest dominujący i charakterystyczny.
Poszukując rozwiązania do swojej firmy, warto wybierać świadomie, aby móc odpowiedzieć na potrzeby organizacji i zarządzać oczekiwaniami pracowników.
1. Terapia jako długotrwała pomoc
Terapia lub psychoterapia to zwykle długoterminowy proces pracy na sobą, skierowany na poznanie i zrozumienie przyczyn problemów, a następnie ich rozwiązanie. W ramach terapii terapeuta pomaga w bezpieczny i uporządkowany sposób zmierzyć się z problemami, emocjami lub zachowaniami. Zwykle rozwiązania z zakresu terapii są oferowane przez gabinety psychologiczne/psychoterapeutyczne (również online).
Zalety:
- Głębokie wsparcie dla osoby potrzebującej
- Rozliczanie się za „zużycie” przeprowadzonych sesji
Wyzwania:
- Wysoki koszt, który może skalować się bardzo szybko w organizacji
- Czas oczekiwania na właściwego specjalistę
2. Program Wsparcia Pracowników EAP to szybki dostęp do specjalistów
EAP to forma wsparcia krótkotrwałego i skierowanego na rozwiązanie bieżącego problemu pracownika w różnych trudnych sytuacjach życiowych i zawodowych. Jest to popularna forma benefitu oferowanego przez pracodawcę, który chce wspierać pracowników oraz członków ich najbliższej rodziny w rozwiązywaniu bieżących problemów w domu i w pracy. Programy EAP są oferowane przez wyspecjalizowane w tej formie wsparcia firmy.
W ramach programów EAP jest dostępnych zwykle kilka (5 – 12) konsultacji z psychologiem w ramach zgłoszenia. Pomaga to skupić się na zdiagnozowaniu problemu, wsparciu emocjonalnym, poszukaniu możliwych rozwiązań i wskazaniu odpowiedniego specjalisty, z którym pracownik powinien rozpocząć długotrwałe leczenie (jeśli tego wymaga sytuacja).
Zalety:
- Szybki dostęp do specjalisty (gwarantowany w umowie SLA)
- Anonimowość i poufność – kluczowe w budowaniu zaufania
- Wsparcie dla menedżerów (Managerial Consultation) – możliwość konsultacji w zakresie trudnych sytuacji w zespole
- Stały abonament uzależniony od liczby osób w organizacji
Wyzwania:
- Model abonamentowy (płacisz za dostęp, nie tylko wykorzystanie)
- Związanie kontraktem na min. pół roku
EAP i terapia w firmie: Jaki jest optymalny poziom wykorzystania?
Zarówno EAP, jak i terapia są specyficznymi formami wsparcia, które należy porównywać do usługi ubezpieczeniowej – nikt nie chce z nich korzystać, ale gdy dzieje się coś złego, to koszt braku wsparcia może być znaczący tak dla pojedynczej osoby, jak i dla organizacji.
Warto pamiętać, że EAP to przede wszystkim natychmiastowy dostęp do specjalisty – 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu, przez cały rok. To realne, ludzkie wsparcie w momentach kryzysowych – od problemów osobistych, przez stres zawodowy, po sytuacje wymagające interwencji kryzysowej. Tego typu szybka reakcja często zapobiega eskalacji problemów i pomaga pracownikom odzyskać poczucie bezpieczeństwa.
W tym miejscu warto również zaznaczyć, że wykorzystanie EAP oraz terapii w organizacji zwykle wynosi 2% – 5% dla średnich i dużych organizacji, a 5 – 10% dla małych. Wyższy poziom wykorzystania powinien być niepokojący dla przedsiębiorstwa, bo oznacza to, że atmosfera w pracy oraz relacje pracownicze są bardzo złe i natychmiast trzeba wdrożyć programy naprawcze.
Również schemat wykorzystania terapii oraz EAP jest bardzo podobny – w początkowym okresie może być albo dużo zgłoszeń, albo niewiele, ale później ich liczba się stabilizuje. Wynika to z niepewności pracowników dotyczącej sposobu korzystania z tych form wsparcia i z potrzeby oswojenia się z możliwością korzystania z nich.
3. Platformy wellbeing jako źródło edukacji i prewencji
Platformy internetowe zwykle skupiają się na dostarczaniu rozwiązań samopomocowych takich jak webinary, podcasty, quizy oraz posty blogowe. Osoby korzystające z platform mają nielimitowany dostęp do wartościowych treści, które można samodzielnie eksplorować.
W odróżnieniu od terapii i EAP, platformy koncentrują się na PREWENCJI i BUDOWANIU ODPORNOŚCI PSYCHICZNEJ. Cieszą się największym zainteresowaniem na samym początku, kiedy to więcej niż połowa pracowników loguje się do niej, żeby sprawdzić treści. W późniejszym czasie, kiedy mija efekt nowości, zainteresowanie naturalnie spada i jest ponownie napędzane pojawieniem się interesującego contentu (np. treningi mindfulness czy nowe kursy na temat work-life balance).
Zalety:
- Nielimitowany dostęp do zasobów edukacyjnych
- Świetne narzędzie do psychoedukacji i budowania wiedzy
Wyzwania:
- Ograniczone wsparcie indywidualne
- Głównie samopomoc – ograniczony kontakt ze specjalistą
Liczą sie także metody dostępu: telepsychologia to nowy standard
Kolejnym kluczowym elementem – na który należy zwrócić uwagę podczas wyboru rozwiązania wspierającego zdrowie emocjonalne pracowników – są dostępne metody wsparcia. Telepsychologia (zdalne formy kontaktu) stała się standardem w post-pandemicznej rzeczywistości, znacząco skracając bariery geograficzne i czas reakcji.
Kluczowe metody dostępu to:
- Spotkanie na żywo
- Rozmowa telefoniczna
- Rozmowa wideo
- Czat
Spotkanie w gabinecie specjalisty
Spotkanie na żywo z psychologiem jest klasycznym i sprawdzonym rozwiązaniem w terapii. Daje ono terapeucie najlepszą możliwość poznania osoby i w efekcie ułatwia zdiagnozowanie problemu i zaproponowanie rozwiązania lub wdrożenia leczenia. Jest to jednak forma wymagająca najwięcej zdecydowania i logistyki ze strony osoby potrzebującej wsparcia.
Rozmowa telefoniczna z psychologiem
Dostęp do wsparcia telefonicznego (Infolinia EAP) jest najważniejszym elementem oferty skierowanej do firm. Jest to metoda najbardziej wartościowa zarówno dla pracowników potrzebujących pomocy, jak i dla psychologów, którzy mogą jej udzielić, pełniąc funkcję Pierwszej Pomocy Psychologicznej (helpline).
Pracownicy doceniają wsparcie telefoniczne głównie ze względu na jego natychmiastowość i poczucie anonimowości, które pozwala się łatwiej otworzyć w czasie rozmowy. Psycholog z kolei ma możliwość wsłuchania się w głos osoby dzwoniącej, co pozwala mu lepiej zrozumieć stan emocjonalny rozmówcy.
Wideorozmowa
Rozmowa wideo (np. konsultacja psychologiczna online) pomaga uczestnikom nawiązać kontakt prawie tak pełny, jak w przypadku wizyty w gabinecie, a jednocześnie jest od niej bardziej nieformalna i łatwiej wziąć w niej udział z zacisza własnego domu. Jest to najpopularniejsza obecnie forma wsparcia indywidualnego, która jest elastyczna i wygodna.
Czat i E-mail
Kontakt przez czat lub e-mail działa na zasadzie asynchroniczności – jedna strona zadaje pytanie i czeka, aż druga strona odpowie. Sprawia to, że te formy są znacznie mniej skuteczne jako podstawowa forma terapii i zwykle nie są polecane osobom, które potrzebują natychmiastowego wsparcia w kryzysie psychicznym.
Jednakże: Czat może być świetnym narzędziem wsparcia pomiędzy spotkaniami z psychologiem, bo pozwala podzielić się sukcesem lub wyładować emocje w bezpieczny sposób.
Wsparcie psychologiczne w pracy – co ma znaczenie dla ludzi i organizacji?
Zarówno dla pracowników, jak i dla organizacji kluczowe jest, by wybierać jak najbardziej kompleksowe rozwiązania oraz ograniczyć niebezpieczeństwo związane z niedopasowaniem potrzeb do rozwiązań.
Wsparcie dla pracowników i członków rodzin
Pracownicy zwykle potrzebują wsparcia w następujących obszarach:
1
Wsparcie psychologiczne:
- Problemy w życiu zawodowym (wypalenie zawodowe, radzenie sobie ze stresem, kłopoty z przełożonymi).
- Problemy w życiu prywatnym (relacje z partnerem, stres, work-life balance).
2
Wsparcie dla rodziców i dzieci:
- Konsultacje rodzicielskie (wychowanie, dorastanie dzieci).
- Wsparcie dla dzieci i młodzieży (13+).
3
Wsparcie prawno-finansowe:
- Sprawy rodzinne (rozwód, alimenty).
- Sprawy finansowe (doradztwo w zakresie kredytów, zadłużenia).
4
Psychoedukacja i wellbeing:
- Webinary psychologiczne, szkolenia online
- Materiały edukacyjne (newslettery, podcasty).
- Wellbeing emocjonalny, społeczny i finansowy).
Wsparcie dla organizacji (zarządzanie stresem i kryzysem)
Gdy wybierane jest rozwiązanie mające zapewnić wsparcie psychologiczne, warto upewnić się, że dostawca usług będzie mógł pomóc w następujących kwestiach, często wpisujących się w strategię ESG firmy:
1
Coaching menedżerski:
- Trudne sytuacje (reagowanie na problemy pracowników, zwolnienia, sytuacje kryzysowe).
- Szkolenia menedżerów z zakresu pierwszej pomocy psychologicznej.
2
Wsparcie HR:
- Budowanie standardów i narzędzi antymobbingowych i whistleblowing.
- Reagowanie na niespodziewane wydarzenia, które mają wpływ na całą organizację (kryzysy, zmiany restrukturyzacyjne).
3
On- i offboarding:
Wsparcie psychologiczne dla osób dołączających i opuszczających organizację.
Jak wybrać odpowiednie wsparcie?
Nie ma jednego idealnego rozwiązania dla wszystkich firm, ale jedno połączenie naprawdę się sprawdza: szybkie wsparcie EAP wraz z dostępem do platformy edukacyjnej. To kombinacja, która daje zarówno natychmiastową pomoc, jak i długofalowy rozwój. Przy wyborze warto zwrócić uwagę na kilka rzeczy: czas reakcji, anonimowość, możliwość mierzenia efektów, szkolenia dla menedżerów czy łatwość korzystania z platformy. Dzięki temu wsparcie dla pracowników działa skutecznie i przynosi realne efekty.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Umów się na niezobowiązującą konsultację z naszym doradcą i poznaj wszystkie możliwości, jakie daje połączenie EAP z platformą wellbeingową.
Źródła
- Raport ZUS: „Absencja chorobowa w 2022 roku”
- Raport: „Bezpieczeństwo Pracy w Polsce 2025″